Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp môn Địa lí 9

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẾN CÁT
 TRƯỜNG THCS THỚI HÒA
   
 BÀI DỰ THI 
 “DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH 
 HỢP MÔN ĐỊA LÝ 9” 
 1. Tên chủ đề dạy học:
 Dạy học tích hợp trong môn 
 Địa lí 9 – Bài 23: “Vùng Bắc Trung Bộ”.
 2. Môn học chính của chủ đề: Địa lí 9. 
 3. Các môn học được tích hợp: môn Địa lí 
6, 7, 8; môn Lịch Sử 7, 9; môn Giáo dục công 
dân 7, 9; môn Âm nhac; môn Ngữ văn 7, 9; 
môn Toán; môn Hóa học 9; Giáo dục môi 
trường; Giáo dục di sản; Giáo dục biển - 
đảo.
 1 PHIẾU MÔ TẢ BÀI DỰ THI “DẠY HỌC THEO 
 CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP MÔN ĐỊA LÝ 9”
 1. Tên hồ sơ:
 Tích hợp môn Địa lí 6, 8, 9; môn Giáo dục công dân 7, 9; môn Âm nhạc; 
môn Lịch sử 7, 9; môn Ngữ văn 7, 9; môn Toán; môn Hóa học 9; Giáo dục 
môi trường; Giáo dục di sản; Giáo dục Biển – đảo vào bài 23 - Địa lí 9: “ 
Vùng Bắc Trung Bộ ”.
2. Mục tiêu dạy học:
 a. Kiến thức:
* Môn Giáo dục công dân
- Giáo dục công dân lớp 7- bài 14: “ Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên 
nhiên”. 
+ Hậu quả của ô nhiễm môi trường dẫn tới biến đổi khí hậu (mưa bão và hạn 
hán liên tục xảy ra, hiện tượng xâm nhập mặn do nước biển bị dâng lên ở Bắc 
Trung Bộ). 
+ Do đó phải bảo vệ rừng đầu nguồn, rừng ven biển và phải tích cực trồng 
rừng phòng hộ, xây dựng hồ chứa nước nhằm hạn chế thiên tai và nạn cát bay 
ở ven biển.
- Giáo dục công dân lớp 9 – bài 7 “ Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp 
của dân tộc” : 
+ Giáo dục học sinh lòng yêu quê hương, đất nước. Biết được Bắc Trung Bộ 
mặc dù đời sống của nhân dân còn gặp nhiều khó khăn nhưng người dân có 
truyền thống hiếu học, lao động cần cù, kiên cường trong đấu tranh chống 
giặc ngoại xâm và phòng chống thiên tai. 
+ Giáo dục tình yêu thương đồng loại, biết “ nhường cơm sẻ áo” cho những 
người gặp khó khăn hoạn lạn nhất là đồng bào miền Trung, nơi mà người dân 
thường xuyên phải nằm trong cảnh “ màn trời chiếu đất”.
* Môn Địa lý
- Địa lý 6 - bài 18: “ Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ không khí”: để thấy được 
sự thay đổi của nhiệt độ không khí khi lên cao ở sườn phía tây dãy Trường 
Sơn Bắc (giảm 0.60C/100m) nhưng khi trút hết mưa ở sườn phía tây, gió vượt 
lên đỉnh núi trở lên khô, càng xuống thấp theo sườn phía đông thì nhiệt độ 
càng cao ( tăng 10C/ 100m).
- Địa lý 8 - bài 14 “Đông Nam Á – đất liền và hải đảo”, bài 23: “Vị trí, giới 
hạn, hình dạng lãnh thổ Việt Nam”, bài 26: “Đặc điểm tài nguyên khoáng sản 
Việt Nam”, bài 29: “ Đặc điểm các khu vực địa hình”, bài 31: “ Đặc điểm khí 
hậu Việt Nam”, bài 32: “Các mùa khí hậu và thời tiết ở nước ta”, bài 33: 
“Đặc điểm sông ngòi Việt Nam”, bài 36: “Đặc điểm đất Việt Nam”, bài 37: 
“Đặc điểm sinh vật Việt Nam”, bài 42: “Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ” để 
thấy: 
+ Bắc Trung Bộ có lãnh thổ hẹp ngang, trải dài, gần giống với hình dạng lãnh 
thổ của Việt Nam. Tất cả các tỉnh đều giáp biển thuận lợi cho hoạt động giao 
 3 Hà Tĩnh là địa bàn chiến lược, là hậu phương vững chắc giúp cho nhà Lê làm 
 nên nghiệp lớn.
 - Lịch sử 9 - bài 19: “Việt Nam trong những năm 1930-1935”, bài 27 
“Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc”, bài 29 
“Cả nước trực tiếp chiến đấu chống Mỹ, cứu nước (1965-1973)”... : 
 Bắc Trung Bộ là vùng giàu tuyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm và 
 cũng là kinh đô của nhiều triều đại phong kiến Việt Nam (từ năm 1558- 
 1945), Huế từng là kinh đô của 9 đời chúa Nguyễn ở Đàng Trong, triều đại 
 Tây Sơn và 13 triều vua Nguyễn. Và là nơi diễn ra phong trào Xô viết Nghệ - 
 Tĩnh rất nổi tiếng trong cao trào 1930-1931. Nơi có cầu Hiền Lương (sông 
 Bến Hải- Quảng Trị) chứng kiến đất nước chia cắt từ năm 1954 sau hiệp định 
 Giơ-ne-vơ cho đến năm 1975. Nơi có trận đấu nổi tiếng tại thành cổ Quảng 
 Trị năm 1972. Nơi mà 10 cô gái ngã ba Đồng Lộc đã hi sinh khi làm nhiệm 
 vụ.
 * Môn Ngữ văn: 
 - Văn 7- bài 28 “Ca Huế trên sông Hương” 
 - Văn 9 - bài 6 “Truyện Kiều của Nguyễn Du”:
 - Bắc Trung Bộ có cố đô Huế - nơi hội tụ những tinh hoa của dân tộc như ca 
 Huế trên sông Hương, nhã nhạc cung đình Huế. Đặc biệt đây còn là quê 
 hương của đại thi hào Nguyễn Du- danh nhân văn hóa thế giới nổi tiếng với 
 tác phẩm “Truyện Kiều”.
 * Môn Toán: Rèn kĩ năng phân tích và so sánh số liệu bảng 23.2 để thấy 
 Bắc Trung Bộ có trình độ phát triển chưa cao, đời sống nhân dân còn gặp 
 nhiều khó khăn: tỷ lệ hộ nghèo cao hơn cả nước, thu nhập bình quân đầu 
 người, tuổi thọ trung bình, tỷ lệ dân số thành thị thấp hơn cả nước.
 * Môn Âm nhạc: HS hát được một số câu hát trong bài “Sợi nhớ sợi thương” 
 của nhạc sỹ Phan Huỳnh Điểu để thấy được sự khác biệt về tự nhiên giữa 
 sườn phía Tây và sườn phía đông dãy Trường Sơn, nghe giai điệu bài hát 
 “Miền Trung trong tôi” để thấy được sự khắc nhiệt của thiên nhiên Bắc 
 Trung Bộ nhưng thiên nhiên cũng rất đẹp và đáng tự hào. 
 * Giáo dục bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai:
 Bắc Trung Bộ là nơi hứng chịu nhiều thiên tai nhất cả nước do đó cần 
 chung tay bảo vệ môi trường chống biến đổi khí hậu để giảm bớt thiên tai. 
 Đồng thời chủ động phòng chống thiên tai như dự báo thời tiết, tích cực 
 trồng và bảo vệ rừng, làm các công trình thủy lợi
 * Giáo dục di sản: 
 Bắc Trung Bộ là nơi có rất nhiều di tích lịch sử- văn hóa như cầu sông Mã, 
 cầu Hiền Lương, thành cổ Quảng Trị, ngã ba Đồng Lộc, nghĩa trang Trường 
 Sơn, khu di tích quê Bác Hồ Đặc biệt là có 3 di sản thế giới: động Phong 
 Nha - Kẻ Bàng (di sản thiên nhiên), cố đô Huế (di sản văn hóa vật thể), nhã 
 nhạc cung đình Huế (di sản văn hóa phi vật thể). Do đó cần phát huy giá trị 
 của các di sản đồng thời giáo dục bảo vệ di sản của vùng nói riêng và của cả 
 nước nói chung.
 * Giáo dục biển, đảo: Bắc Trung Bộ có lợi thế rất lớn là tất cả các tỉnh đều 
 giáp biển nên biển mang lại cho vùng nhiều giá trị to lớn. Do đó cần phải bảo 
 5 nhiên Bắc Trung Bộ còn là vùng hứng chịu nhiều thiên tai nhất cả nước như 
 bão, lũ, hạn hán, gió tây khô nóng, cát lấn, xâm nhập mặn. Nhất là do sự 
 biến đổi của khí hậu thì trong những năm gần đây Bắc Trung Bộ càng gặp 
 nhiều thiên tai hơn nữa. Những thiên tai đó gây khó khăn cho hoạt động 
 giao thông vận tải, sản xuất và sinh hoạt, nguy cơ cháy rừng. Chính vì vậy 
 mà vùng đã có một số biện pháp khắc phục như trồng rừng đầu nguồn, rừng 
 phòng hộ, xây dựng hồ chứa nước, triển khai mô hình kinh tế nông – lâm – 
 ngư nghiệp. 
 Học sinh có thể đánh giá được vai trò của dân cư vùng Bắc Trung Bô. 
 Đây là địa bàn cư trú của 25 dân tộc như Kinh, Mường, Tày, TháiTrong 
 phân bố dân cư và hoạt động kinh tế có sự khác biệt giữa phía tây và phía 
 đông. Mặc dù đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn nhưng sẽ có cơ hội 
 thay đổi khi tuyến đường Hồ Chí Minh được hoàn thành, hay việc xây dựng 
 hầm đường bộ Hải Vân Lúc đó tài nguyên du lịch sinh thái, văn hóa – lịch 
 sử sẽ đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội to lớn. Đồng thời học sinh thấy được 
 mặc dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng người dân Bắc Trung Bộ luôn luôn cố 
 gằng vươn lên, cần cù trong lao động, kiên cường trong đấu tranh phòng 
 chống thiên tai và giặc ngoại xâm, đặc biệt là người dân có truyền thống hiếu 
 học, dó đó đây cũng là mảnh đất sinh ra nhiều nhân vật nổi tiếng như chủ tịch 
 Hồ Chí Minh, đại tướng Võ Nguyên Giáp, đại thi hào Nguyễn Du, Lê Lợi.
 Qua các hoạt động của học sinh trong bài học đã giúp học sinh thể hiện 
 được tính tích cực của mình trong qua trình dạy học, đã phát huy được rất 
 nhiều năng lực của học sinh như tự học, giải quyết vấn đề, tự quản lý, hợp 
 tác, sử dụng ngôn ngữ, tính toán, truyền thông, sử dụng công nghệ thông tin.
 Đây cũng là bài học củng cố cách phân tích mẫu bài về một vùng kinh 
 tế: phân tích về vị trí địa lí và giới hạn lãnh thổ nhằm đánh giá ý nghĩa của vị 
 trí đó đối với phát triển kinh tế - xã hội; phân tích đặc điểm về điều kiện tự 
 nhiên và tài nguyên thiên nhiên như địa hình, đất, nước, khí hậu, khoáng sản, 
 sinh vật biển, rừng có những thuận lợi và khó khăn gì cho phát triển kinh tế - 
 xã hội của vùng; đồng thời đánh giá những thuận lợi và khó khăn về dân cư, 
 trình độ phát triển của vùng kinh tế. Trên cơ sở đó đề ra những giải pháp phát 
 triển vùng kinh tế: phát huy thế mạnh và khắc phục khó khăn. 
 5. Thiết bị dạy học, học liệu:
 - Sử dụng máy chiếu, máy tính.
 - Tài liệu:
 + SGK các môn Địa lí 6,8,9; môn Lịch sử 7,9; môn Toán ; ngữ văn 7,9; Giáo 
 dục công dân 7,9; Hóa học 9.
 + Sách giáo dục bảo vệ môi trường trong môn địa lý- nhà xuất bản giáo dục.
 6. Hoạt động dạy và học:
 BÀI 23: VÙNG BẮC TRUNG BỘ
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
 7 và giới hạn lãnh thổ: hạn lãnh thổ.
- Vị trí, giới hạn: 
+ Diện tích.
+ Dân số.
+ Các tỉnh.
+ Giới hạn lãnh thổ.
+ Giáp: giáp với Lào và vùng ĐBSH, TD và MNBB, 
DHNTB, giáp biển Đông.
- Ý nghĩa của vị trí địa lí:
+ Cầu nối miền Bắc với miền Nam , giữa nước ta với 
cộng hòa dân chủ nhân dân Lào.
+ Phát triển kinh tế biển.
+ Thuận lợi giao lưu phát triển kinh tế. 
- GV chốt kiến thức: Bắc Trung Bộ có lãnh thổ hẹp - Cầu nối giữa hai 
ngang, trải dài, nơi hẹp nhất là tỉnh Quảng Bình chưa miền Bắc- Nam.
đầy 50km. Do đó Bắc Trung Bộ là cầu nối giữa phía bắc - Cửa ngõ hành lang 
và phía nam, là “đòn gánh gánh hai đầu đất nước”, là đông – tây của tiểu 
khúc ruột của hai miền Nam – Bắc. Do đó trong chiến vùng sông Mê-Kông
tranh bị tàn phá nặng nề nhất. Không chỉ vậy mà còn là 
của ngõ của hành lang đông – tây của tiểu vùng sông 
Mê – Kông. Chính vì vậy Bắc Trung Bộ chính là ngã tư 
đường của các khu vực trong nước và các nước trong 
khu vực Đông Nam Á.
- GV tích hợp Địa lí 8- bài 14: Sông Mê – Kông chảy 
qua những nước nào của khu vực Đông Nam Á? 
- HS: chảy qua 6 nước là Trung Quốc, Mi-an-ma, Thái 
Lan, Lào, Cam-pu-chia và Việt Nam.
- GV hỏi: với lãnh thổ hẹp ngang, là cầu nối Nam – Bắc 
và cửa ngõ các nước tiểu vùng Mê – Kông có ý nghĩa gì 
đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Bắc Trung Bộ?
- HS: Thuận lợi giao lưu và phát triển kinh tế. Nhất là cả II. Điều kiện tự 
6 tỉnh đều giáp biển nên đây là thế mạnh của vùng. nhiên và tài nguyên 
* Nhóm 2 trình bày kết quả chuẩn bị về điều kiện tự thiên nhiên.
nhiên và tài nguyên thiên nhiên: (tích hợp kiến thức 
Địa lí 8- bài 26, 29, 31, 32, 36, 42; Địa lí 9- bài 38,39):
- Địa hình: từ tây sang đông các tỉnh đều có núi cao, gò 
đồi, đồng bằng, biển và hải đảo.
- Sông ngòi ngắn và dốc.
 9 - HS: Ảnh hưởng rất lớn và nhân dân ta quyết không để 
điều đó xảy ra, phải bảo vệ chủ quyền biển đảo quê 
hương vì hôm nay và mai sau. 
- GV liên hệ với hành động Trung Quốc đưa giàn khoan 
Hải Dương 981 ra vùng biển chủ quyền Hoàng Sa của 
Việt Nam và biện pháp đấu tranh bằng hòa bình của 
nước ta buộc Trung Quốc phải rút giàn khoan về. 
- GV hỏi: là một học sinh các em phải làm gì để bảo vệ 
biển đảo quê hương? 
- HS: học tập tốt, trở thành chiến sỹ hải quân.
- GV tích hợp Hóa học 9: địa hình động Phong Nha – - Một số tài nguyên 
Kẻ Bàng là dạng địa hình gì? quan trọng của vùng 
- HS: caxtơ vùng nhiệt đới. là khoáng sản, rừng, 
- GV phân tích quá trình hình thành địa hình cax-tơ và du lịch, biển.
viết phương trình phản ứng hóa học: 
 H2O + CO2 → H2CO3
 2+ 2–
 CaCO3 → Ca + CO3
 2– –
 CO3 + H2CO3 → 2 HCO3
 2+ –
 CaCO3 + H2CO3 → Ca + 2 HCO3
Canxi cacbonat bị hòa tan bởi nước chứa axít nhẹ có thể 
tích tụ lại ở bất kỳ chỗ nào. Trong các hang, các nhũ 
đá và các măng đá được hình thành nhờ sự tích tụ của 
canxi cacbonat và các khoáng chất bị hòa tan khác khi 
nước nhỏ giọt từ phía trên xuống.
* Nhóm 3 trình bày kết quả chuẩn bị về đặc điểm dân 
cư và xã hội: (tích hợp Địa lí 9, môn Giáo dục công III. Đặc điểm dân 
dân 9; giáo dục bảo vệ di sản) cư, xã hội.
- Đây là địa bàn cư trú của 25 dân tộc.
- Trong phân bố dân cư và hoạt động kinh tế có sự khác 
biệt giữa phía tây và phía đông (bảng 23.1).
- Đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn nhất là ở 
vùng cao, biên giới, hải đảo.
- Người dân Bắc Trung Bộ có truyền thống hiếu học, 
cần cù lao động, dũng cảm trong đấu tranh chống thiên 
tai và giặc ngoại xâm.
- Tài nguyên du lịch nhân văn: quê hương Bác Hồ, Di 
tích cố đô Huế, nhã nhạc cung đình Huế (di sản văn hóa 
 11