Chuyên đề Dạy học môn địa lí Lớp 4 theo hướng tích cực - Nguyễn Thị Thùy Dung

 Chào mừng Quý Thầy, Cô giáo
 VỀ DỰ CHUYÊN ĐỀ
DẠY –HỌC MÔN ĐỊA LÝ LỚP 4 
 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC.
 GIÁO VIÊN TRÌNH BÀY: NGUYỄN THÙY DUNG + Bước đầu hình thành thế giới quan khoa học cho học sinh, hạn chế 
những hiểu biết sai lệch trước những hiện tượng địa lý tự nhiên.
 Việc dạy học địa lý không những chỉ cung cấp cho học sinh những 
kiến thức địa lý tự nhiên thuần túy mà phải hình thành và phát triển 
cho các em các kỹ năng và năng lực tự học.
 Để đạt được mục tiêu của dạy- học mơn Địa lí lớp 4, cần có những 
phương pháp dạy học thích hợp nhằm giúp cho học sinh không những 
nắm vững kiến thức địa lí mà còn phải rèn luyện cho các em các kỹ 
năng thực hành phù hợp với môi trường tự nhiên-xã hội, phù hợp với 
yêu cầu của đất nước và xu thế thời đại.
*Phân phối chương trình: Gồm 35 tiết được đưa vào dạy suốt năm học, 
với định lượng 1 tiết/1 tuần, gồm các nội dung sau:
 - Bản đồ và cách sử dụng bản đồ địa hình Việt Nam.
 - Thiên nhiên và hoạt động của con người miền núi và trung du.
 - Thiên nhiên và hoạt động của con người ở vùng đồng bằng.
 - Vùng biển Việt Nam. II.CÁC GIẢI PHÁP TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
 1.Giáo viên
 + Nhận thức được vấn đề: Trong giảng dạy luôn lấy học sinh 
làm trung tâm, đầu tư, thiết kế giờ dạy khoa học, sao cho tất cả học 
sinh cùng làm việc để lĩnh hội kiến thức, làm cho khoảng cách về 
nhận thức giữa các đối tượng ngày càng thu hẹp.
 + Giáo viên phải tự học, tự bổ sung về kiến thức mơn Địa lí và 
những kiến thức chuyên môn cĩ liên quan.
 + Phải biết khai thác những mặt tích cực của các phương pháp, 
hình thức dạy học, mặt khác sử dụng đa dạng các thiết bị dạy học Địa 
lí trong việc hướng dẫn học sinh học tập. III.VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀO QUÁ TRÌNH 
DẠY HỌC
 Để đạt hiệu quả cao trong dạy học mơn Địa lý ở lớp 4 theo 
hướng Dạy – học tích cực, ngoài việc vận dụng các phương pháp dạy 
học mang tính chất chung, giáo viên cần vận dụng một số phương 
pháp dạy học sau:
 1. Phương pháp hình thành các biểu tượng địa lí
 Bước 1: Lựa chọn đối tượng quan sát: Tùy theo nội dung, giáo 
viên sẽ lựa chọn đối tượng quan sát phù hợp với trình độ của học sinh 
và điều kiện địa phương.
 Bước 2: Xác định mục đích quan sát: Trong quá trình quan sát, 
không phải lúc nào học sinh cũng đều rút ra được những đặc điểm của 
đối tượng. Vì vậy, với mỗi đối tượng địa lí, giáo viên cần xác định 
mục đích của việc quan sát (Ví dụ: Khi hình thành biểu tượng về một 
con sông, nếu đối tượng quan sát là tranh ảnh thì đặc điểm “động” 
như hiện tượng nước chảy, học sinh có thể quan sát được nó nếu các 
em tiếp xúc với một dòng sông thực hoặc xem trong băng hình,...)
 2. Phương pháp hình thành khái niệm địa lí
 Mơn Địa lí lớp 4 thường có 2 khái niệm chính:
2.1 Hình thành khái niệm địa lí chung
Khái niệm địa lí chung như : sông, núi, đồng bằng, biển, đảo, thành 
phố, công nghiệp, nông nghiệp,...
 + Bước 1: Hình thành những biểu tượng đúng bằng cách cho học sinh 
quan sát (trực tiếp hay gián tiếp) các đối tượng định hình thành khái 
niệm, đồng thời khai thác những hiểu biết sẵn có của học sinh về các 
đối tượng quan sát.
 + Bước 2: Đặt câu hỏi hoặc nêu tình huống có vấn đề để học sinh 
tìm ra những dấu hiệu chung, bản chất của đối tượng.
 + Bước 3: Cho học sinh đối chiếu, so sánh các đối tượng cùng loại để 
lĩnh hội được đầy đủ và vững chắc các dấu hiệu chung, bản chất của 
khái niệm.
 + Bước 4: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả. Sau đó, giáo viên 
cùng học sinh trao đổi, thảo luận, xác nhận và hoàn thiện các dấu 
hiệu chung của đối tượng, nhằm đưa ra khái niệm đúng về đối tượng. 3.Hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ bản đồ, lược đồ
 Bước 1: Nắm được mục đích làm việc với bản đồ, lược đồ.
 Bước 2: Xem bảng chú giải để có biểu tượng địa lí cần tìm trên bản 
đồ, lược đồ.
 Bước 3: Tìm vị trí địa lí của đối tượng trên bản đồ, lược đồ dựa vào 
kí hiệu.
 Bước 4: Quan sát đối tượng trên bản đồ, lược đồ, nhận xét và nêu 
đặc điểm đơn giản của đối tượng.
 Bước 5: Xác lập mối quan hệ địa lí đơn giản giữa các yếu tố và các 
thành phần như địa hình và khí hậu, sông ngòi, thiên nhiên và hoạt 
động sản xuất của con người,... trên cơ sở học sinh biết kết hợp những 
kiến thức bản đồ và kiến thức địa lí để so sánh phân tích.
 Qua cách sử dụng bản đồ để hướng dẫn học sinh khac thác, tìm tòi 
kiến thức thì tôi thấy kiến thức của các em thu nhận được bền vững 
hơn đồng thời trong quá trình tìm tòi kiến thức, kĩ năng địa lí của học 
sinh cũng được rèn luyện và củng cố. *Các bước lên lớp của mơn Đại lí (KHBD)
 I. Mục tiêu:
 -Kiến thức
 -Kĩ năng
 -Thái độ
 II. Chuẩn bị
 III. Các hoạt động dạy học:
 1.Ổn định
 2.Bài cũ
 3.Bài mới
 a) Giới thiệu bài
 b) Hướng dẫn tìm hiểu bài( Tùy theo từng bài mà 
cĩ các hoạt động và phương pháp khác nhau)
 4. Củng cố
 5. Dặn dị
 *Quy trình một tiết dạy minh họa:
 Bài: Hoạt động sản xuất của người dân ở đồng bằng Nam Bộ Như vậy trong quá trình Dạy – học tích cực, các em vừa nắm được 
kiến thức đồng thời vừa nắm vững được các kĩ năng học tập địa lí sẽ 
tạo điều kiện thuận lợi cho các em tìm tòi, phát hiện tri thức mới. 
 + Năng lực tư duy của học sinh được phát triển, bởi trong quá trình 
dạy-học tích cực học sinh phải vận dụng các thao tác tư duy, phân 
tích, so sánh, tổng hợp,...để phân biệt sự giống nhau và khác nhau 
giữa các đối tượng địa lí cũng như hình thành các mối quan hệ địa lí 
đơn giản.
 + Tăng cường tính hứng thú và sự tự tin của học sinh, vì các em cảm 
nhận được sự đóng góp quan trọng của mình mỗi khi chính các em 
(hoặc cùng tập thể) tìm ra tri thức mới.
 Tĩm lại: Tùy theo tình hình của lớp, điều kiện của giáo viên mà 
lựa chọn các phương pháp dạy cho phù hợp để đạt hiệu quả cao nhất.