SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 4- 5 tuổi hoạt động tích cực môn làm quen văn học thể loại truyện loại 1

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bác hồ vị lãnh tụ kính yêu đã rất yêu quý các cháu thiếu nhi. Đặc biệt bác hồ có nói : 
 “ Trẻ thơ như búp trên cành biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”.
 Đúng như vậy, ở lứa tuổi mầm non tâm hồn trẻ như một trang giấy trắng vì vậy 
cần được chăm sóc và giáo dục nhằm phát huy cho trẻ những khả năng của trẻ . Thông 
qua các hoạt động dạy và học như : tạo hình,hoạt động khám phá,..sẽ giúp trẻ phát 
triển trí tuệ cũng như óc sáng tạo,hình thành nhân cách cho trẻ.
 Văn học là một môn học rất cần thiết và không thể thiếu được trong cuộc sống 
con người, đặc biệt đối với trẻ mầm non. Văn học đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu 
tiên về bản thân, về cuộc sống xung quanh, văn học không những nuôi dưỡng tâm hồn 
trẻ mà con phát triển ở trẻ trí tưởng tượng óc sáng tạo nghệ thuật.
 Việc đưa văn học đến với trẻ mầm non là một việc làm rất quan trọng và cần 
thiết, vì vậy khi đưa văn học đến với trẻ ta phải nghiên cứu lựa chọn những tác phẩm 
hay phù hợp với tâm sinh lý của trẻ. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với 
tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ khả 
năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ 
về các lĩnh vực: Nhận thức - ngôn ngữ - tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đưa tác phẩm 
đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những 
tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những 
phương pháp, biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác 
phẩm văn học. Năm học 2008 – 2009 cho đến nay giáo dục mầm non đã tiến hành 
chuyên đề nâng cao chất lượng làm quen văn học. Từ lúc ra trường đến nay, tôi được 
phân công đứng lớp chồi. Khả năng cảm thụ văn học của lớp tôi vẫn còn hạn chế, kết 
quả trên tiết học đạt 40% - 50% 
 Với kết quả trên, bản thân tôi thấy mình cần có những biện pháp cụ thể nhằm 
giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ văn học theo hướng đổi mới. Đó là lý do tôi 
chọn đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 4- 5 tuổi hoạt động tích cực môn làm quen văn 
học thể loại truyện loại 1
 - 1 - tồn đọng trong tâm thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm nên sự 
phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh thần.
 Nhờ được nghe, tiếp xúc với các tác phẩm văn học, có những hiểu biết sơ đẳng 
về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc sống xung quanh phong phú, hấp dẫn bằng 
những dạng nhận thức khác nhau. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội 
dung và hình thức giữa các thể loại thơ, chuyện. Không những giúp trẻ cảm nhận được 
cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, giáo viên cần giúp trẻ phân biệt được hình 
tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn học như: Thơ, chuyện, 
nhân vật, hình ảnh, giúp trẻ trao đổi những điều đã được nghe và bộc lộ những suy 
nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát triển đời sống tinh thần của trẻ.
 Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật đã được truyền qua nhiều thế hệ vì 
vậy cần giúp trẻ nhận biết các mối quan hệ biểu hiện giữa hoàn cảnh, trạng thái, tình 
huống và nhân vật; giữa lời kể, lời thuật và ngôn ngữ nhân vật; Giữa không khí, âm sắc, 
giọng điệu chung của tác phẩm văn học và hành động văn học. Chưa yêu cầu trẻ phải 
nhớ hết mối quan hệ phức tạp và chưa đòi hỏi trẻ phân biệt quan hệ chính phụ trong 
truyện mà chỉ nhằm giúp trẻ nhận ra tính liên tục của cốt truyện trong các mối liên quan 
đến nhân vật trung tâm của tác phẩm.
 Với truyện kể, ta hãy giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ bản trong giọng kể, 
lời thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp trẻ nhận ra ngôn ngữ đời 
thường và ngôn ngữ thơ. Qua tác phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất nhiều ý nghĩa và 
tinh luyện của ngôn ngữ văn hoá, dần dần tiến tới hiểu được từ nghĩa thực đến nghĩa 
bóng, từ nghĩa văn cảnh đến ý tưởng mà tác giả muốn truyền đạt.
 Khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức, phát 
triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ 
hứng thú “đọc sách” kĩ năng đọc và kể tác phẩm.
 1. Đặc điểm tình hình
Năm học 2013-2014 theo sự chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường tôi trực tiếp chăm sóc 
giảng dạy ở lớp 4- 5 tuổi, với tổng số trẻ là 34 cháu trong đó 17 cháu là nữ và 17 cháu là 
nam. Qua thời gian đứng lớp tôi đã tìm hiểu đặc điểm riêng của từng trẻ, tôi nhận thấy 
khó khăn và thuận lợi sau:
 - 3 - Từ đó tôi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ mà khả năng cảm thụ văn học còn 
chậm như: cháu Văn An, Nhật Lâm, Quốc Đạt, Bảo Phúc, Ngọc Trúc, .Qua đó tôi 
thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi. Việc làm này 
cũng góp phần giúp trẻ đến gần với văn học hơn và có thể nâng cao khả năng cảm thụ 
văn học của trẻ.
 4.1. Nghiên cứu kỹ tác phẩm.
 Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục 
đích, yêu cầu của tác phẩm văn học. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục phù hợp với cốt 
truyện, phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú ý đến giọng 
đọc, kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật có trong truyện, thể 
hiện nét mặt cử chỉ, điệu bộ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện như vậy mới 
thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu 
sâu sắc hơn về nội dung câu truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ.
 Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học thể loại truyện thì người giáo 
viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần, nghiên cứu và tìm hiểu nội 
dung , chi tiết tác phẩm. Vì vậy khi lên tiết làm quen văn học, người giáo viên mới có 
thể truyền đạt hết nội dung cũng như giúp trẻ cảm thụ tốt tác phẩm làm quen văn học.
 4.2. Chuẩn bị đồ dùng dạy học 
 Chuẩn bị đồ dùng dạy học bằng trực quan để gây sự chú ý, tạo sự hấp dẫn làm 
cho trẻ thích lắng nghe cô kể chuện. Tôi luôn tìm tòi và làm ra những đồ dùng sao cho 
phù hợp với cốt truyện, thật hấp dẫn trẻ về màu sắc, tính gần gũi và ngộ nghĩnh của 
nhân vật và gần gũi với bản thân trẻ. Từ đó trẻ sẽ tập trung chú ý một cách say mê, chủ 
động và tích cực.
 Ví dụ : Kết hợp nhiều loại đồ dùng, con vật có sẵn, hoa quả cây cối làm bằng len, 
đất sét, xốp,..dựng mô hình hay sử dụng rối tay, tranh cắt rời.
 Hàng ngày cô cho trẻ xem sách, tranh, truyện vào giờ chơi, đón và trả trẻ, cô đọc 
cho trẻ nghe những bài thơ, mẫu truyện nhỏ có nội dung giáo dục trẻ, gần gũi với các 
hành vi hàng ngày. Tạo cho trẻ có thói quen thích được nghe cô kể chuyện. Ngay từ 
đầu năm học BGH nhà trường đã trang bị cho lớp nhiều quyển truyện, tạp chí. Ngoài ra 
tôi còn sưu tầm các sách văn học, tập chí, lịch cũ, nguyên liệu cho trẻ tự làm sách để 
 - 5 - Cô cho trẻ đi xem phim đọc thơ: “ Bạn mới ” 
 - Khi các con lên xe thì phải như thế nào?( ATGT, BVMT)
Cô kể lần 2 với poiwerpoint. 
 - Câu chuyện có tên là gì? 
 - Trong câu chuyện có những ai?
 - Gà mẹ gọi Gà Tơ dậy đi học , Gà Tơ trả lời mẹ như thế nào?
 - Cô gởi giấy thông báo về nhà Gà Tơ đã làm gì với tờ giấy? Vì sao?
 - Trong khi cả lớp đang cắm trại thì nghe tiếng gì? Tiếng khóc của ai? 
 - Cô giáo đến xoa đầu Gà Tơ nói gì?
 - Qua câu chuyện trên các con thấy bạn Gà Tơ như thế nào? Còn các con thì sao?
Giáo dục nghe lời cô giáo, vâng lời ba mẹ, đi học sớm, không mê chơi để trở thành trò 
giỏi, cháu ngoan Bác Hồ.
Cô tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi
4.4. Hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
4.4.1. Ứng dụng công nghệ thông tin
 Để hoạt động cho trẻ làm quen với một tác phẩm truyện. Muốn đạt kết quả cao 
thì việc đầu tiên là giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp mắt, hấp 
dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm 
đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình 
thức đổi mới hiện nay, thời đại công nghệ thông tin nên việc ứng dụng công nghệ thông 
tin vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho 
trẻ . Vì vậy giáo viên nên đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy để mang lại kết quả 
cao. 
 Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp 
cũng đã gây sự chú ý của trẻ.Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành thạo 
hơn họ có thể chuyển các bức tranh có sẵn của một câu chuyện thành đoạn phim hoạt 
hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung của chủ đề , như thế 
rất thu hút và gây hưng thú hơn cho trẻ. Với câu chuyện “Gấu con bị đau răng” (Chủ đề 
Bản Thân) tôi đã sưu tầm một số hình ảnh trên mạng để xây dựng đoạn phim hoạt hình 
về nội dung câu chuyện để giúp trẻ thấy được nét đặc trưng của các nhân vật.
 - 7 - Luôn tạo những tình huống bất ngờ, lôi cuốn trẻ , kích thích tập trung chú ý của trẻ vào 
hoạt động làm quen văn học. Đối với trẻ mẫu giáo mà đặc biệt là lớp tôi, tôi chọn những 
tác phẩm có nội dung và hình thức phức tạp hơn. Với những gì mà trẻ tiếp thu được sẽ 
tạo ra khả năng xác định thái độ đối với nhân vật. Vì thế khi tổ chức tiết “ làm quen văn 
học” sẽ không bị nhàm chán, tẻ nhạt và trẻ không bị thụ động.
 Lồng ghép các bộ môn , lồng ghép biến đổi khí hậu và môi trường biển đảo nhằm 
đạt được kết quả cao.
Ví dụ : Khi kể cho trẻ nghe một câu truyện “Qua đường”(loại 1)
 Mục đích yêu cầu
 - Trẻ hiểu được nội dung chuyện và đặt tên chuyện theo ý thích của trẻ.
 - Qua hoạt động trẻ trả lời câu hỏi của cô giúp ngôn ngữ phát triển mạch lạc.
 - Giáo dục trẻ chấp hành đúng luật khi tham gia giao thông và qua đường phải có 
 người lớn dẫn qua.
Chuẩn bị:
 - PPT: truyện “Qua đường”
 - Tích hợp: LQVT, HĐAN,thơ.
 - Lồng ghép: “BVMT & ATGT”.
Tổ chức hoạt động
Cho trẻ hát bài “Đèn xanh đèn đỏ đèn vàng”.
Cô đàm thoại và giới thiệu câu chuyện cô sẽ kể cho trẻ nghe.
 Cô có một câu chuyện muốn giáo dục chúng ta nên chấp hành đúng luật giao thông,cô 
sẽ kể cho các con nghe để xem truyện giáo dục chúng ta diều gì nha.
 Cô kể lần đầu diển cảm và tóm ý nội dung câu chuyện để trẻ đặt tên. 
Đàm thoại:
Khi ra đường mẹ của hai chị em thỏ nhắc nhở điều gì?
Và chị em thỏ đi ra đường đã xẩy ra điều gì?
Cô cho trẻ đặt tên và thống nhất đặt tên câu chuyện là “qua đường”.
Cô tóm tắt nội dung câu chuyện bằng ngôn ngữ của cô.
Giải thích từ khó. “phanh” có nghĩa thắng dừng lại.
 - 9 - Tham gia đầy đủ các buổi học bồi dưỡng do trường, đơn vị tổ chức.
Tích cực dự tiết mẫu của trường, của cụm. Qua đó rút kinh nghiệm cho từng tiết dạy về 
phương pháp, hình thức tổ chức về giọng đọc, giọng kể. Trên cơ sở đó bản thân tôi cũng 
rút ra được những ưu điểm, khuyết điểm và tự rút ra được những kinh nghiệm để lựa 
chọn những phương pháp, hình thức tổ chức tiết dạy cho lớp mình.
 Tích cực trao đổi với đồng nghiệp về phương pháp và hình thức tổ chức giọng 
đọc, giọng kể cho diễn cảm. 
5. Kết quả đạt được
 Qua việc thực hiện các biện pháp trên trong việc dạy môn “ làm quen văn học” 
tôi đã đạt được kết quả như sau : 
5.1. Đối với trẻ:
 Khả năng nhận thức của trẻ tăng dần, trẻ càng ngày càng thích nghe cô kể 
chuyện, nhanh nhẹn trả lời các câu hỏi, mạnh dạn hơn, một số trẻ nói ngọng cũng giảm 
rõ rệt, trả lời lưu loát hơn,
Trẻ tích cực tham gia các hoạt động, một số trẻ nhút nhát nay đã mạnh dạn và tự tin hơn 
so với đầu năm.
75% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện.
20% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện.
5% trẻ chưa trả lời được 
 Trẻ thông minh sáng tạo hơn khi học các tiết văn học. Trẻ ghi nhớ nội dung 
truyện lâu hơn. Phụ huynh đã nhận thức được tầm quan trọng của môn “ làm quen văn 
học”. Phụ huynh cũng tự nguyện đóng góp một số nguyên vật liệu để cô làm đồ dùng 
phục vụ tiết dạy. Phụ huynh cũng đóng góp sách truyện góp phần làm tăng thêm phong 
phú cho góc thư viện.
5.2. Đối với bản thân
 Tôi đã nắm chắc phương pháp cho trẻ 4- 5 tuối làm quen với tác phẩm văn học 
thể loại truyện loại 1. 
 - 11 -